Motyw utopii w literaturze – przedstaw jej ujęcia i funkcje. 26 czerwca, 201520 czerwca, 2023. Motyw utopii jest obecny w kulturze od dawien dawna. Odwoływał się do niego już Platon w swoim utworze „Państwo”, choć w tym czasie nie istniało nawet takie określenie jak „utopia”. Do obiegu wprowadził je dopiero Tomasz Morus Zjawy, duchy i upiory są przedstawicielami świata nierealnego, nieziemskiego. W literaturze i sztuce stale występuje ich motyw, ponieważ bezustannie towarzyszy on człowiekowi. Wiara w nadprzyrodzone rzeczy i istoty, w zjawiska, których nie sposób zbadać czy dotknąć, jest zakorzeniona w każdym człowieku, wpisana jest w ludzką naturę od dawien dawna. Człowieka stale intrygowało to co nienamacalne, nie ograniczał się tylko do tego co może zobaczyć gołym okiem. Duchy według ludowych tradycji stanowiły więź między światem żywych i artykuł aby odblokować treśćZjawy, duchy i upiory są przedstawicielami świata nierealnego, nieziemskiego. W literaturze i sztuce stale występuje ich motyw, ponieważ bezustannie towarzyszy on człowiekowi. Wiara w nadprzyrodzone rzeczy i istoty, w zjawiska, których nie sposób zbadać czy dotknąć, jest zakorzeniona w każdym człowieku, wpisana jest w ludzką naturę od dawien dawna. Człowieka stale intrygowało to co nienamacalne, nie ograniczał się tylko do tego co może zobaczyć gołym okiem. Duchy według ludowych tradycji stanowiły więź między światem żywych i zmarłych. Często przyjmowały rolę moralizatorów, wskazując ludziom drogę oraz szukając sprawiedliwości, chociaż występowały i duchy złe, które uprzykrzały życie. Postacie z zaświatów ukazywały ludzkie wyrzuty sumienia, myśli i marzenia, ucieleśniały wiele ukrytych pragnień człowieka. Biorąc pod uwagę aspekt religijny duch to dusza ludzka, która po śmierci człowiek trafia do innego świata, w religii chrześcijańskiej Duchem nazywana jest natomiast trzecia Osoba Boska. Obecnie świat istot nie z tego świata przeniósł się głownie na ekrany kin i telewizorów oraz strony powieści grozy i fantasy. Na przykładzie twórczości literatury polskiej i światowej chciałbym przedstawić część z funkcji jakie pełnią w niej duchy i zjawy. W Boskiej Komedii Dante przedstawia głównego bohatera, który wystraszony przez zwierzęta będące metaforą ludzkich grzechów zbłądził w lesie i spotkał ducha Wergiliusza. Na prośbę jego ukochanej Beatrycze prowadzi go on przez Piekło i Czyściec. Pierwsze z nich znajduje się w głębi ziemi, składa się z dziewięciu kręgów, rozmieszczonych według rangi grzechów, ostatni jest siedzibą Lucyfera. Czyściec natomiast to ogromna góra składająca się z dziewięciu pięter. Wędrówka jest symbolem dążenia człowieka do Boga, by osiągnąć zbawienie. Duch Wergiliusza jest przewodnikiem ku temu odkupieniu, ukazując głównemu bohaterowi wszystkie grzechy i złe występki ludzkości, by ten je poznał i oczyścił się z nich. W II części dziadów jesteśmy świadkami ludowego obrzędu w przeddzień Wszystkich Świętych w kaplicy cmentarnej, polegającego na wywoływaniu duchów z historii których zebrani tam ludzie wyciągają nauki moralne. Dusze zmarłych osób pokutują w czyśćcu, prosząc o modlitwę , pomoc i przebaczenie. Uroczystość nazwana jest dziadami, stąd też tytuł utworu. Guślarz, który prowadził ceremonie przywołał trzy rodzaje duchów. Na początku duchy lekkie, są to dwa aniołki Józio i Rózia. Dzieci te były niewinne, nie skalane żadnym złem, które nie zaznały żadnego bólu, nie poznały więc wszystkich uczuć, to był ich grzech niezawiniony. Gorycz i smutek uwrażliwiają naszą duszę, czynią ją w pełni ludzką, bo „Kto nie doznał goryczy ni razu, Ten nie dozna słodyczy w niebie”. Guślarz daje im dwa ziarenka gorczycy i odpędza zaklęciem. Duchem średnim jest widmo młodej i pięknej dziewczyny Zosi, która nie potrafiła odwzajemnić miłości, przez to błąka się pomiędzy ziemią a niebem. Bawiła się uczuciami, drwiła z nich, odtrącała adoratorów, zniszczyła ją obojętność. Nigdy nie zaznała miłosnych uniesień, radości ani smutku i cierpienia. Prosi mężczyzn, by ściągnęli ją na ziemię, lecz jest to niemożliwe, bo „Kto nie dotknął ziemi ni razu, Ten nigdy nie może być w niebie”. Wynika z tego, iż nie w życiu nie można być egoistą, żyć tylko dla siebie, należy się poświęcać i kochać innych ludzi prawdziwie, nie wolno żyć tylko marzeniami. Ostatnim rodzajem są duchy ciężkie, przedstawia go duch Złego Pana, który był bezwzględnym tyranem, dręczył i poniżał swoich poddanych, odbierając im godność. Nie było w jego sercu współczucia ani litości, przemawiała przez niego pycha, chciwość i okrucieństwo, był winny śmierci wielu chłopów. Nie może zaznać przez to zbawienia, nie ma już dla niego ratunku, nikt nie jest w stanie mu pomów, bowiem „Kto nie był ni razu człowiekiem, Temu człowiek nie pomoże”. Duchy z Dziadów uświadamiają nam, że grzechem są nie tylko złe uczynki ale także egoizm i obojętność, lekceważenie pewnych spraw czy bierność. Należy dawać coś z siebie innym ludziom, sprawiać im radość, czynić dobro, nie wolno stać w miejscu, trzeba się stale rozwijać, doświadczać tego co dobre jak i złe czy bolesne, by w pełni być człowiekiem. Kolejnym utworem do którego chciałbym nawiązać jest „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. W opowieści tej występuję wiele widm, przywoływane są one przez słomianego Chochoła, symbol apatii i uśpienia narodu, ale także jego odrodzenia. Duchy ukazują się konkretnym osobą na weselu, są bowiem tak jakby ich drugą tożsamością, uosabiają ich skrywane myśli i pragnienia, są głosem ich sumienia. Na początku pojawia się Widmo, jest to zmarły narzeczony Marysi. Jest odbiciem jej wewnętrznych rozterek. Cieszy się z jego przybycia, ale jego wizyta także ją przeraża, bowiem pogodziła się już z jego śmiercią, a wspomnienia wspólnych chwil razem nakłaniają ją do rozmyślań czy na pewno jest szczęśliwa u boku swojego męża. Jest on symbolem niespełnionej miłości i marzeń o lepszym życiu. Do Dziennikarza, który jest redaktorem pisma stańczykowskiego przychodzi Stańczyk. Był to nadworny błazen Jagiellonów, często też występował na obrazach Jana Matejki. Zarzuca on Dziennikarzowi, że jest bierny, obłudny i fałszywy, wytyka mu, że przez jego twórczość dziennikarską odbiera nadzieje narodowi, prowadzi do pogodzenia się z niewolą poprzez fałszywe przekonanie o poczuciu bezpieczeństwa. Budzi on w nim sumienie. Poetę nawiedza bohater jego dzieła rycerz Zawisza Czarny, by zachęcić go do działania, aby przez swą twórczość porwał ludzi do walki w imię wolności. Uświadamia on Poecie jego niezdolność do tworzenia dzieł budzących naród do akcji i pokazuje kim mógłby się stać, gdyby w pełni wykorzystał swój talent. Z kolei Panu Młodemu pokazuje się Hetman Branicki, uczestnik konfederacji targowickiej. Wypomina mu jego zły postępek jakim było zdradzenie jego klasy, żeniąc się z chłopką. Hetman jest symbolem zdrady narodowej, pychy i hańby, ponieważ sprzedał Polskę carycy Katarzynie. Pan Młody tłumaczy się mu, że ten ożenek to nie chęć bratania się z chłopstwem, lecz tylko obecna moda. Na końcu pojawia się upiór Szeli, który był przywódcą powstania chłopskiego, zwanego rzezią galicyjską. Przychodzi on do Dziada. Jest on symbolem konfliktu między szlachtą a chłopami, który doprowadził do rozłamu między tymi dwoma stanami. Pokazuje Dziadowi, że nadal jawi się wizja chłopskiego buntu i wyśmiewa jego chęć pojednania się ze szlachtą. Bardzo ważną zjawą jest Wernyhora, jest to poeta ukraiński, który popierał połączenie Polski z Ukrainą. Przybywa do Gospodarza, budząc w nim respekt. Jego przybycie związane jest z jedną z legend, miał się pojawić, gdy Polska będzie słaba i chyląca się ku upadkowi, by pomóc jej odzyskać swoją potęgę. Wernyhora pragnie tak jak gospodarz zgody między chłopstwem a panami, by złączyli swe siły w walce o niepodległość, daje mu wskazówki co do dalszych działań, by przygotować powstanie. Wręcza Gospodarzowi złoty róg na którego dźwięk wszyscy mają stanąć do walki od której zależy przyszłość ojczyzny. Sam też ma zamiar zaangażować się w walkę. Wernyhora jest symbolem patriotyzmu i marzeń Polaków o odzyskaniu niepodległości. Jak widać zjawy pojawiające się w tym utworze reprezentują troski i zmartwienia, kompleksy, pragnienia, ukryte nadzieję oraz niespełnione marzenia głównych bohaterów, obnażają ich słabości, zakłamanie i fałsz a także pomagają zrozumieć pewne kwestie, nawołują do działania. Warto również wspomnieć w tym temacie o dziele Adama Mickiewicza pt.„Ballady i romanse”. Ja skupię się na dwóch moim zdaniem najważniejszych. Pierwsza z nich to „Romantyczność”, opowiadająca historię Karusi, dziewczyny, która kochając z całych sił, nagle traci swego ukochanego Jasia, przez co bardzo cierpi do tego stopnia, że popada w obłęd. Błądzi bez celu wśród ludzi, chcąc go odnaleźć, bo wierzy w to, że on kocha ją nawet po śmierci. Ma wrażenie, że widzi go obok siebie i rozmawia z nim. Tłum, który ją otacza współczuje jej, jest pełen empatii, wierzy w istnienie duszy zmarłego chłopaka, chociaż go nie widzi oraz że możliwe jest nawiązanie kontaktu ze światem zmarłych. W podaniach ludowych obecność więzi między tymi dwoma światami była bardzo istotna, dlatego uważano, że duchy mogą kontaktować się z żywymi. Wśród tego zgromadzenia, jest jedna postać, która odstaje od reszty, jest to starzec, który wyśmiewa dziewczynę i szydzi z tego co mówi, drwi także z ludzi, którzy jej wierzą. Według niego, człowieka posługującego się wiedzą i nauką, badającego świat za pomocą rozumu, nie istnieją żadne duchy, nie można przecież wierzyć, w coś czego się nie widzi, jeśli czegoś nie dostrzegamy, to tego nie ma, to nie istnieje. Postać Jasia nie ma na celu wystraszenia nas, pokazuje, że istnieją zjawy, które możemy dostrzec tylko „oczyma duszy” :„Zdaje mi się, że widzę…gdzie? / Przed oczyma duszy mojej.” – tak brzmi cytat z Hamleta, który poprzedza balladę. Bowiem postrzeganie świata tylko poprzez naukowe dowody, nie pozwoli nam w pełni odkryć otaczającego nas świata, by naprawdę żyć musimy się kierować także sercem i uczuciem. To właśnie miłość Karusi pozwoliła jej nawiązać kontakt z ukochanym. Pozostając w kręgu ballad Mickiewicza nie można pominąć utworu pt „Świtezianka”. Tytułowa bohaterka to nimfa wodna. Chłopak widzi ją pod postacią pięknej i tajemniczej dziewczyny, obiecuje i poprzysięga jej swą wierność i miłość. Ta ostrzega go: „Bo kto przysięgę naruszy,/ Ach, biada jemu, za życia biada! / I biada jego złej duszy!”. Nie ufając mu do końca postanawia poddać go próbie, sprawdzić szczerość jego uczuć i czy ten dotrzyma danego jej słowa. Dziewczyna znika a młodzieniec błąkając się po lesie w jej poszukiwaniach spotyka nimfę wodną, która zaczyna go wołać i kusić. Nie wie, że to test jego prawdomówności i zapominając o przysiędze danej wcześniej ulega jej czarowi, popełniając grzech niewierności i sprowadzając na siebie cierpienie. Zostaje skazany przez zdradzoną dziewczynę na tysiące lat męki, gdyż jego dusza zostaje zamieniona w modrzew stojący nad jeziorem. Chłopaka musiała spotkać kara za złamanie danego słowa ukochanej kobiecie, bowiem nie można składać przysięgi pochopnie i powinniśmy jej zawsze dotrzymywać.
Marzenia odgrywają w życiu człowieka ważną rolę: kształtują nasze plany, określają cele i są dobrym motywatorem popychającym do działania. Ich spełnienie staje się źródłem ogromnej satysfakcji i samozadowolenia, jednak dążenie do ich realizacji za wszelką cenę jest błędem. Wiadomo wszak, że marzenia nie zawsze się spełnia, a jeśli podporządkowuje się im całe
Poniżej lista prac maturalnych z języka polskiego które mamy dostępne od ręki. Cena wynosi 39 zł za pełen pakiet, tj. bibliografię, plan ramowy oraz tekst właściwy prezentacji. Skontaktuj się z nami przez mail: pomocmaturalna2013@ Postać wampira w wierzeniach, literaturze i filmie. Scharakteryzuj motyw na wybranych przykładach Zjawy, upiory i wampiry w literaturze. Jaką funkcję w literaturze pełnią tego typu kreacje? Zaprezentuj problem na wybranych przykładach Przedstaw motywy wampiryczne w wybranych tekstach kultury Oblicza horroru. Literackie i filmowe realizacje gatunku Wróżki są wszędzie
Niniejsze zestawienie w żaden sposób nie wyczerpuje listy tekstów wy- korzystujących motyw wampira i kreujących wyobrażenie Karpat, ma jednak ukazać tendencje i mechanizmy, jakimi Recenzje wszelkich filmów i seriali w których pojawiają się wąpierze. Andy Warhol’s Dracula aka Blood for Dracula (Krew dla Drakuli), 1974, reż. Paul Morrissey, rec. Jakub Cabal Zieliński Blacula, 1972, reż William Crain, rec. Sandra Narewska Byzantium, 2012, reż. Neil Jordan, rec. Sandra Narewska Dark Craving aka Heartstopper (Narodziny wampira), 1991, reż. John Russo, rec. Jakub Cabal Zieliński Daughters of Darkness aka Le Rouge aux lèvres aka Les Lèvres rouges (Dzieci nocy),1971, reż. Harry Kümel, rec. Jakub Cabal Zieliński Dracula (Drakula) 1979, reż. John Badham, rec. Jakub Cabal Zieliński Dracula 3D, 2012, reż. Dario Argento, rec. Sandra Narewska Dracula. Prince of Darkness (aka Dracula 3) (Drakula. Książę ciemności), 1966, reż. Terrence Fisher, rec. Jakub Cabal Zieliński Et mourir de plaisir (…i umrzeć z rozkoszy), 1960, reż. Roger Vadim, rec. Jakub Cabal Zieliński Fright Night (Postrach nocy), 1985, reż. Tom Holland, rec. Jakub Cabal Zieliński Graveyard Shift aka Central Park Drifter (Cmentarna szychta), 1987, reż. Jerry Ciccoritti, rec. Jakub Cabal Zieliński Innocent Blood (Krwawa Maria), 1992, reż. John Landis, rec. Jakub Cabal Zieliński La Invención de Cronos (aka Cronos), 1993, reż. Guillermo Del Toro, rec. Jakub Cabal Zieliński Lemora. A Child’s Tale of the Supernatural (aka Lady Dracula), 1973, reż. Richard Blackburn, rec. Jakub Cabal Zieliński Levres de Sang (Usta we krwi), 1975, reż. Jean Rollin, rec. Jakub Cabal Zieliński Only Lovers left alive (Tylko kochankowie przeżyją), 2013, reż. Jim Jarmusch, rec. Sandra Narewska Son of Darkness. To Die For II (Syn ciemności), 1991, reż. David Price, rec. Jakub Cabal Zieliński The Harsh Light Of Day (Ostre światło dnia) , 2012, reż. Oliver S. Milburn, rec. Jakub Cabal Zieliński To Die For (aka Dracula. The Love Story), 1988, reż. Deran Sarafian, rec. Jakub Cabal Zieliński Underworld, 2003, reż. Len Wiseman, rec. Sandra Narewska Vamps (Wampirzyce), 2012, reż. Amy Heckerling, rec. Sandra Narewska Vampyres (aka Daughters of Dracula), 1975, reż. José Ramón Larraz, rec. Jakub Cabal Zieliński Vampyres, 2015, reż. Victor Matellano, rec. Jakub Cabal Zieliński What We Do In The Shadows (Co robimy w ukryciu), 2014, reż. Jermaine Clement, Taika Waititi, rec. Jakub Cabal Zieliński
Omów na wybranych przykładach. Tematem mojej prezentacji jest „Holocaust w literaturze, plastyce i filmie”. Zacznę od przedstawienia przedmiotu mojej pracy- narodu żydowskiego. Ponad osiem stuleci temu żydzi przybyli do Europy. Za sprawa Kazimierza Wielkiego osiedlili się w Polsce . Przybyli tu bez niczego i wszystkiego się dorobili.
Zarówno kultura , jak i literatura czy sztuka ukazują różnorodność motywu wampira , sięgając od czasów antycznych do współczesności. Niejednakowość tegoż wiąże się nie tylko z różnicą płci, ale także z wyglądem wampira i za chowaniem . W związku z powyższym wampir może przybierać wiele, niemal skrajnie odmiennych postaci. Poprzez demoniczną i odrażającą do bardziej człowieczej - dobrej, wrażliwej, czy też romantycznej. Od wieków mit wampira uchodził za jeden z najbardziej powszechnych i „ponadczasowych”. Jak twierdzi Maria Janion - w książce Wampir. Biografia symboliczna - w oparciu o przekaz, stajemy wobec niewyjaśnionego zjawiska, które daje możliwość wielu interpretacji. Biorąc pod uwagę dostępne i ustalone kategoryzacje, wyszczególnić można trzy przemiany człowieka w wampira: pożyteczne i korzystne, przypadki całkowitej metamorfozy psychicznej i duchowej lub wielce złowrogie i niebezpieczne. Także podstawowe tematy takie jak krew, śmierć, nieśmiertelność i ich wzajemne powiązanie leżą u podstawy mitu wampira - postaci, której archetypy spotkać można już w świecie klasycznym. Termin wampir pojawił się po raz pierwszy w Europie w latach 1725 i 1731, kiedy odnotowano przypadki wampiryzmu w Serbii. Wcześniej nie był on znany. W XVII wieku doczekał się natomiast dokładnej definicji. Klasyczna definicja utożsamia wampira z duchem zmarłej osoby lub jej trupem, ożywionym przez własnego ducha bądź demona, który powraca, żeby zakłócać spokój żywym, pozbawiając ich krwi, w celu zwiększenia własnej witalności. W tradycji ludowej wampir to zwykle osoba przedwcześnie zmarła gwałtowną śmiercią lub której pozaziemskie życie nie jest szczęśliwe. Według Słownika mitów i tradycji kultury pod redakcją Kopalińskiego wampir to w słowiańskiej demonologii ludowej upiór, duch zmarłego odstępcy, kacerza, osoby wyklętej, zbrodniarza, powracający na świat w postaci olbrzymiego nietoperza, aby wyssać krew ludzi śpiących, którzy wówczas sami stają się wampirami. Trudno także określić jakie wydarzenie lub doświadczenie dało początek powstaniu mitu wampira w starożytnych wierzeniach. Jego wyobrażenie często zmieniało się wraz z położeniem geograficznym. W starożytnym świecie wampir znajduje swój pierwszy odpowiednik w postaciach z orszaku Hekate, królowej świata widm. Najbardziej mroczną i diaboliczną ze wszystkich, tą, która może szczycić się pierworództwem wampira i która skupia w sobie wiele jego cech, jest Empuza – kobiecy demon, mogący przybierać różne postacie między innymi suki, krowy lub pięknej dziewczyny. Wierzono, iż w pięknym wcieleniu kobiece demony obcowały z mężczyznami w nocy lub podczas popołudniowej drzemki, wysysając z nich siły witalne i powodując ich śmierć. Koncepcja ta dotarła do Grecji prawdopodobnie z Palestyny, gdzie demony te nosiły imię Lilim (dzieci Lilith, o której będzie mowa później). Tradycja dotycząca wampirów jest prawdopodobnie najgłębiej zakorzeniona w Rumunii, szczególnie zaś – w Transylwanii. Sądząc po liczbie czynników sprzyjających przeistoczeniu w wampira, bycie nie-wampirem uznać należy za prawdziwy cud. Wiara w wampiry, według której okrutni ludzie, wskrzeszeni przez diabła, mieliby powracać po śmierci na ziemię, jest obecna w Anglii od XII wieku. Średniowieczne kroniki angielskie przypominają słowiańskie historie o wampirach. Ich najczęściej powtarzającym się wątkiem jest przekonanie, że wraz z pojawieniem się wampirów wybuchają różne epidemie, wywołane odrażającym fetorem rozkładających się ciał. Podobnie jak w kręgu kultury słowiańskiej, istnieją różne sposoby na poskromienie zbrodniczej działalności wampira, a najczęściej stosowaną metodą jest odcięcie jego głowy. Istnieje mnóstwo odmian legend i mitów o wampirach, od upiorów, strzyg, inkubusów i ghuli, po dhampiry bądź syreny. Posiadają one różne cechy. Są połączeniem legend oraz regionalnych wierzeń. Łączy je jednak jeden, wspólny fakt – wampiryczny mit o żądzy krwi i nieśmiertelności. Również etymologia słowa wampir jest bardzo złożona. Istnieje opinia, że sam termin pochodzi z języka węgierskiego i jego słowiańskich odmian. Starosłowiańska nazwa ąpyr wzięła się od bohatera, pod którym ziemia rozstąpiła się i żywcem go pochłonęła. W historii słowa przeplatają się wpływy rozmaitych kultur europejskich. Serbski i bułgarski wampir, rosyjski upyr, czeski upir, polski wąpierz, upior, a następnie upiór, północnogrecki wampiras to tylko niektóre ze znanych nazw. Z czasem pod wpływem zapożyczonego z serbskiego niemieckiego słowa Vampir nazwa upowszechniła się w formie do dziś używanej: wampir, vampire. W tradycji słowiańskiej rosyjska nazwa wampira brzmi upyr, co według wątpliwej hipotezy Aleksandra Brücknera miałoby oznaczać ptaka. Dotyczyłoby to przemiany w nocnego ptaka jako początku wampiryzmu. U Serbów i Chorwatów natomiast terminem wampir określa wampira i wilkołaka (vukodlac, kudlac lub lampir, vampir). Z postacią wampira nieodłącznie wiąże się krew. Od stuleci uważana jest za siedzibę i nośnik życia. Ponadto, nabrała wartości sakralnej przez fakt przedłużania ludzkiego istnienia. Z tego właśnie powodu sądzono, że upiory i wampiry trudzą się, aby zdobyć krew ofiary. Stała się ona także środkiem niezwykłym - zabójczym dla czarnej magii. Ankh natomiast definiowany jako: Symbol reprezentujący Fizyczne i Wieczne życie znany jest pod postacią oryginalnego krzyża o wielkiej mocy, stworzonego przez Afrykańczyków w Starożytnym Egipcie. Wampiryczny Ankh zwany Sabretooth Ankh zaczerpnięty został z filmu Głód z roku 1982. Wykonał go Mistrza D’Drennan w sierpniu 1997 roku. To jeden z nielicznych, tak popularnych i rozpoznawanych symboli wampirycznych. W literaturze znak ten znany jest pod nazwami Klucz Nilu, Klucz Życia, Krzyż Egipski czy Krzyż Atlantów. Sferami kultury, w których najsilniej zagościł motyw wampiryczny są literatura (poezja i proza), malarstwo i film. Przykładem poezji, w której pojawia się temat wampira są Przemiany Wampira Charlesa Baudelaire’a (Charles Baudelaire odkrył amerykańską literaturę poprzez klasyka niesamowitości, twórcę „nowego dreszczu” – Edgara Allana Poe. W swoich utworach nawiązywał bardzo często do jego twórczości. Podobnie jak Stefan Grabiński, w swoich Nowelach). A zatem wiersz Charlesa Baudelaire’a przedstawia intymną sytuację dwóch kochanków – kobiety wampira i mężczyzny, będącego zarazem podmiotem lirycznym utworu. Z początku niewiasta wydaje mu się piękna. Podmiot jest nią oczarowany. Zostaje przez nią zniewolony, oddając się jej bezgranicznie. Widać tu hipnotyczny wpływ wampira na człowieka, który potrafi uwieść i wykorzystać do własnych celów – tu: do wyssania krwi. Obłęd taki jednak nie trwa wiecznie. Kochanek uświadamia sobie moc uroku, jaki rzuciła na niego wampirzyca, gdy poznaje jej prawdziwe oblicze szkaradnego potwora (niczym Mąż – późniejszy Hrabia Henryk z Nie-boskiej komedii Krasińskiego). Jego przerażenie jest ogromne, gdy uświadamia sobie z jak okrutnym stworzeniem ma do czynienia. Ukazany w wierszu wampir, a raczej wampirzyca jawi się jako krwiożercza, erotyczna istota. W tym pełnym lęku i sprzeczności obrazie następuje połączenie kobiecego wampiryzmu z seksualnością. Znany z prozy Bram’a Stoker’a Dracula - Hrabia Dracula jest jednym z najsłynniejszych wampirów na świecie. Słyszał o nim prawie każdy, za sprawą wielu adaptacji filmowych dzieła Stoker’a. Dracula - dzieło klasyczne stanowi pierwszą powieść powstałą na podstawie wampirycznych mitów i wierzeń. Autor oparł swoją opowieść na legendzie prawdziwego Draculi. W rzeczywistości był nim Vlad IV Tepes (co znaczy - Vlad IV Wbijający na pal Syn Smoka), książę mieszkający w Karpatach w Rumunii. Na tej podstawie Bram Stoker wykreował postać mroczną, tajemniczą i straszliwą - hrabiego Draculę, wampira żyjącego w Transylwanii, w Karpatach. Tytułowy Dracula to wampir z lśniącymi, czerwonymi ustami, długimi kłami i gładką, jasną cerą. Jest bogatym i cenionym właścicielem ziemskim. Nie przeszkadza mu to jednak polować w pobliskim miasteczku. Potrafi przybierać postacie różnych zwierząt (zazwyczaj nietoperza), a nawet stać się obłokiem prześlizgującym się przez najmniejsze szczeliny. Dracula jest jednak cały czas zagadką. O motywach, przemyśleniach czy punkcie widzenia samego wampira nic nie wiadomo. Jest to zapewne wina konstrukcji epistolarnej powieści i braku narratora wszechwiedzącego. Nieco inne ujęcie tematu proponuje Anne Rice w drugiej Kronice Wampirów zatytułowanej - Wampir Lestat. Rice przybliża w niej sylwetkę Lestata - wampira znanego z pierwszej części – bestsellera Wywiad z Wampirem. Tutaj Lestat jawi się jako osobowość znacznie bardziej sympatyczna, choć równie zuchwała, buntownicza, dynamiczna i co gorsze, nieprzewidywalna. Śpi zagrzebany w ziemi w Nowym Orleanie przez 55 lat. Budzi się dopiero w latach 80-tych XX wieku, zafascynowany współczesnym światem i jego muzyką. Pragnie zostać gwiazdą rocka, której piosenki rzucą urok na tysiące fanów i będą wyzwaniem dla innych wampirów. Powieść cofa się w czasie do XVIII-wiecznej Francji, gdzie poznajemy Lestata jako młodego, dzielnego mężczyznę - myśliwego i buntownika w rodzinnej Owernii, później - aktora w Paryżu, aż w końcu - wampira. W powieści ukazana została bardzo człowiecza strona wampiryzmu. To już nie krwiożerczy zabójca o zwierzęcych instynktach, żądzy krwi i szaleńczym umyśle, lecz istota o młodzieńczej sile i fantazji. Lestat został wampirem w idealnym momencie, wkraczania w dorosłe życie, stąd też jego już dobrze ukształtowany światopogląd kłóci się z naturą wiecznego dziecka. Ta właśnie dziecięca, uparta osobowość wspiera naturę demona i pozwala przetrwać wszelkie kataklizmy. Ludzki aspekt charakteru Lestata ujawnia się w jego zachwycie nad człowiekiem i cywilizacją ludzką, co on sam nazywa miłością do ludzi, którzy to urzekają go swym pięknem. Zasady moralne jakie wyznawał w pewien sposób przeniknęły także do osobowości wampira. Jednak Lestat znany jest z przewrotności i często łamie wszelkie prawa, także te, które sam sobie narzucił. Natomiast motyw wampira w sztuce odzwierciedla ekspresjonistyczny obraz norweskiego malarza Edwarda Muncha zatytułowany Wampir. Jego interpretacja może budzić wiele kontrowersji i wątpliwości ze względu na mylne tłumaczenie samego tytułu przez polskiego krytyka sztuki okresu Młodej Polski – Stanisława Przybyszewskiego. Oryginalny tytuł dzieła brzmiał bowiem - Miłość i ból, co może sugerować jego interpretację. Wampiry zwykle reprezentują zło, krew i grzechy, ale także tytułowe miłość i ból. Wszystkie te emocje wynikają z sytuacji, w której znajdują się osoby prezentowane na obrazie. Edward Munch ukazał smutek i gniew postaci zdradzonej przez ukochanego. Wnioskować można, że mężczyzna skulony w objęciach rudowłosej kobiety jest zarazem jej ofiarą, ale i towarzyszem. Mimo zła, które drzemie w pochylającej się nad nim kobiecie, nie próbuje uciekać. Istotny wydaje się być sam fakt, że kobieta jest przy nim, zwracając na niego uwagę. Tak długo, jak wysysa ona z niego ostatki krwi, mężczyzna od niej nie odchodzi. Stanowi to przykład całkowitego poświęcenia i oddania się drugiej osobie - wielkiej miłości – bezwarunkowej, czystej i bolesnej. Wniosek wydaje się być zatem prosty - on umiera, by ona mogła żyć dalej – wiecznie. Niemniej jednak kobieta – wampir kocha tego mężczyznę, co zauważyć można w delikatności jej objęcia, pozbawionego agresji i przemocy. Jest dla niej ważny, mimo człowieczeństwa. On, natomiast, kocha ją, mimo że jest ona wampirem. Wokół postaci czuć smutek. Widać jednak zaangażowanie. Ciemne barwy dopełniają efektu mrocznej atmosfery. Munch widział kobietę-wampira niczym pijawkę, która żywiąc się krwią mężczyzny, najpierw uwodzi go, a potem, gdy ten jej ulegnie, dręczy niewiernością, by w końcu zabić. Wampirycznego motywu w malarstwie można również doszukać się w dziele Johna Colliera Lilith. Nazwa ta pochodzi od mezopotamskiego demona ukrytego pod postacią, ukazanej na obrazie, kobiety. Lilith jako termin pochodzenia hebrajskiego, tylko raz pojawia się w Biblii, w Księdze Izajasza, określając nocnego ptaka, puszczyka lub sowę. U Colliera Lilith to naga, piękna kobieta, kusicielka, o długich płomiennych włosach i delikatnym obliczu. Z uwodzicielskim, słodkim uśmiechem wyrażającym przyjemność stoi na tle ruin, w opuszczonym, mrocznym miejscu, jako starożytna bogini, archetyp wampira. Zauważalne jest tu wymieszanie dwóch tradycji: Judaizmu i Talmudu. W ujęciu talmudycznym Lilith jest uwodzicielską kobietą o długich włosach. Natomiast w średniowiecznej tradycji rabinistycznej Lilith jest pierwszą niewierną żoną Adama, pierwszą z czterech żon diabła i dręczycielką niemowląt. Collier, używając światłocienia, a wyostrzając jasną kolorystykę sylwetki kobiety i płomienną barwę jej włosów, przedstawił Lilith w uścisku biblijnego węża – Szatana, który kusił Adama. Wąż jest atrybutem tej bogini–wampirzycy. Widać też, że jest jej bardzo bliski - kobieta tuli się do niego. Przypuszczalnie to przy jego pomocy Ewa (znana jako jedyna żona Adama, według Biblii powstała z jego żebra) skusiła jabłkiem Adama. Według rabinistycznego przekazu, Lilith poprzysięgła składaćofiary z potomków Adama i Ewy, za co została przeklęta. Mimo próśb Adama, do Raju nigdy nie powróciła. Ścigana przez trzech anielskich wysłanników Boga, wstąpiła do piekieł, gdzie została kochanką szatana - najwyższego w hierarchii piekła. Doszukując się wampiryzmu w filmie, nie można pominąć chyba najpopularniejszego - z tego typu filmów - dzieła, którym jest Wywiad z wampirem mylnie nazywany horrorem ze względu na to, iż głównymi bohaterami są wampiry. Jednakże zarówno książka, jak i film nie mają straszyć, a jedynie opowiedzieć historię o ludziach zagubionych, samotnych i poszukujących szczęścia za wszelką cenę. Adaptacja Wywiadu z wampirem powstała w 1994 roku. Autorką scenariusza stała się sama Anne Rice, jednakże swoje zmiany wprowadził także reżyser Neil Jordan. Cały film ukazuje drogę Louisa (wampira będącego głównym bohaterem, jak i narratorem) ze światła w mrok. Neil stworzył dzieło balansujące na granicy horroru, fantazji oraz dramatu. Mimo iż film jest pełen scen dzikości i przemocy, to jednak emanuje z niego łagodny i subtelny nastrój. Fabuła filmu toczy się zatem wokół głównego bohatera Louisa. Już początkowa piosenka wprowadza nas w schemat jego myślenia. Jest on wampirem przepełnionym bólem nieśmiertelności. Chce umrzeć, ponieważ wieczne życie wypala go od środka i zabija powoli jego człowiecze odruchy. Największym jego wrogiem jest on sam. Louis próbuje zgładzić wszystko, co łączyło go z dawnym życiem, mając nadzieję, że zabije to, albo choć uciszy, jego koszmary. Jedynie uczucia: nienawiść, złość i zemsta są w stanie wyrwać wampira z odrętwienia. Siła książki oraz powodzenie filmu tkwią także w nowatorskim ukazaniu postaci wampira. Nie jest on już bezmyślnym, żądnym krwi potworem, ale uwodzicielskim i głodnym życia dzieckiem ciemności. Zgodnie z myślą reżysera postaci krwiopijców nie mają już straszyć, ale wzbudzać takie uczucia jak fascynacja, miłość, a nawet litość. Obecnie mniej znanym, choć kultowym ‘wampirzym’ filmem jest Nosferatu – symfonia grozy. Jest to pierwsze ze znanych dzieł Friedricha Murnau z 1922 roku zainspirowane opowieściami o Vladzie Draculu i powstałe na podstawie zmodyfikowanej fabuły powieści Brama Stokera Dracula. To jeden z najważniejszych filmów niemieckiego ekspresjonizmu i jeden z pierwszych horrorów w historii kina, wraz z którym otworzył się nowy rozdział – film grozy. Podczas realizacji scenariusza odczuwa się bezustanne uczucie niepokoju, oczekiwania na coś groźnego, co niechybnie się zaraz wydarzy. Akcja filmu skupia się na postaci hrabiego Orloka – zwanego jako Nosferatu. Przybywa on ze swojego zamku w Karpatach na zarażonym statku, przez który wybucha w mieście epidemia dżumy. Bez wątpienia jest on wampirem: w dzień śpi w trumnie, a nocą wysysa krew. Do Wismaru Draculę ściągnął wizerunek pięknej żony agenta handlowego, który przybył do niego w interesach. Kobieta jako młoda, szlachetna i –co rzadko się zdarza - niewinna osoba poświęca się, uwalniając miasto od klęski zarazy, wabiąc tym samym wampira w pułapkę. W przeciwieństwie do książkowego Drakuli, Orlok nie tworzy nowych wampirów lecz zabija swoje ofiary. Musi również spać w dzień, gdyż spala go słoneczne światło. Zakończenie jest także inne niż w książce - hrabia zostaje zniszczony. Motyw wampira wydaje się być bardzo oryginalny i popularny dla wielu dziedzin szeroko pojętej kultury. Wizerunek wampira mimo różnorodnych przekształceń przetrwał do czasów nowożytnych. Współczesny pisarz, autor książki o mitach i symbolach krwi Jean – Paul Roux utrzymuje, że wampiryzm w historii wielu kultur postrzegany jest w dwojaki sposób. Poprzez aspekt mitu - od przemiany człowieka w postać negatywną, obcą, po niepokojącą i niebezpieczną istotę wysysającą ludzką krew. Twierdzi także: Nie ulega wątpliwości, że powrót zmarłych, którzy łakną krwi i przychodzą po nią na ziemię, był i zostanie ideą uniwersalną. Anna Lusińska
Motyw apokalipsy - Motyw apokalpisy w malarstwie. Michelangelo Buonarotti (Michał Anioł) fresk w Kaplicy Sykstyńskiej, Sąd Ostateczny. Centralną postacią jest tu Jezus. Nie ma On, jak można by się spodziewać, brody, która nadałaby postaci wygląd dobroduszny. Sędzia jest surowy, co widać już w Jego twarzy. Wyciągniętą prawicą
Wampir to istota ponadnaturalna, obdarzona ludzką powierzchownością, która posiada pewne specyficzne cechy odróżniające ją od normalnych ludzi, takie jak zaostrzone kły, konieczność spożywania krwi człowieka czy różnego rodzaju nadludzkie umiejętności. Choć wampiry nie istnieją w rzeczywistości, to stały się nieodłączną cześć naszej kultury, która stanowi silną inspirację dla wszelkiej maści artystów. Wampiry szczególnie często pojawiają się w dziełach literackich i filmowych, a ich wizerunki są bardzo różne. Za pomocą motywu wampira pisarze i reżyserzy obrazują ich wielorakie portrety, charakterystyczne zachowania i specyficzne cechy. Drakula Motyw wampira obecny jest w literaturze od setek lat. Za jedno z najpopularniejszych dzieł ukazujących ten topos z pewnością można uznać powieść „Drakula” skomponowaną przez Brama Stokera. Tytułowy bohater należy do grona najbardziej rozpoznawalnych wampirów w historii i stał się inspiracją dla wielu późniejszych artystów, którzy sięgali po jego postać. Drakula to hrabia osiadły w pałacu znajdującym się w rumuńskich górach Transylwanii. Początkowo robi wrażenie dostojnego arystokraty o królewskim obyciu i szarmanckim usposobieniu, lecz jego wygląd jest dość nietypowy. Jego charakterystycznym elementem jest długi płaszcz ze stójką, szpiczaste uszy, blada skóra, ostre zęby i białe wąsy. Wieku Drakuli nie da się określić, gdyż jako wampir jest nieśmiertelny i żyje nieprzerwanie od wieków. Bohater mieszka w ciemnym i dość przerażającym pałacu, co komponuje się z jego wyglądem zewnętrznym. Do jego posiadłości przybywa adwokat Jonathan Harker i wówczas czytelnik bliżej poznaje wampira. Na podstawie jego zachowania można wywnioskować, że Drakula szybko się denerwuje i łatwo wpada w szał, tak jak wówczas, kiedy mieszkające w jego pałacu młode kobiety próbują uwieść nowoprzybyłego gościa. Niesamowite są umiejętności fizyczne księcia, ponieważ posiada on nadludzką siłę, potrafi lewitować i chodzić po pionowych powierzchniach, czyta w myślach innych ludzi, umie kierować zachowaniem zwierząt i kontrolować pogodę, zmieniać się w nietoperza lub wilka oraz przenikać przez ściany. Co jednak istotne, ponadnaturalne zdolności Drakuli uaktywniają się w porze nocnej, od zmierzchu do światu, ponieważ jako wampir musi unikać światła słonecznego, które niszczy jego ciało. Destrukcyjny wpływ na Drakulę mają również katolicki krzyż, czosnek oraz chleb sakramentalny. Jedyną możliwością jego uśmiercenia jest natomiast pokropienie wodą święconą lub przebicie serca osinowym kołkiem. Jak przystało na wampira, Drakula spożywa ludzką krew, która pozwala mu na przeżycie setek lat, jednak od czasu do czasu musi się pożywić i wówczas giną ludzie. Jego ugryzienie jest bowiem śmiertelne i prowadzi do metamorfozy ofiary w wampira, co widać na przykładzie Lucy i Miny. Kiedy Drakula chce odpocząć, co zdarza się bardzo rzadko, kładzie się do trumny wypełnionej krwią, gdzie może zaznać spokoju i zregenerować siły. Powieść Brama Stokera obrazuje motyw wampira w sposób nad wyraz sugestywny i kompleksowy, na przykładzie ekscentrycznego i świetnie zarysowanego tytułowego bohatera, który stał się pierwowzorem setek późniejszych wampirów. Ujęcie tematu jest poważne i przerażające, a zarazem nad wyraz sugestywne. Wiedźmin: Chrzest ognia Motyw wampira pojawia się w „Chrzcie ognia” Andrzeja Sapkowskiego, jednym z tomów opowiadań wchodzących w skład sagi o Wiedźminie. Autor w swojej najsłynniejszej powieści przedstawia postać Regisa – wampira wyższego rzędu mającego ponad 500 lat. Z wyglądu bardzo mocno przypomina człowieka, a dokładnie odzianego w długi, stary płaszcz mężczyznę w średnim wieku o długich włosach, z dużym nosem, szpiczastymi zębami, bladą twarzą i czarno kruczymi oczami. Regisa charakteryzuje specyficzny, ziołowy zapach będący efektem noszonych przez niego roślin, których woń ma za zadanie zmylić zwierzęta zdolne do rozpoznania w nim wampira. Podobnie jak inni przedstawiciele swojej rasy, spożywa krew, w efekcie czego w dalekiej przeszłości, kiedy chcąc ją zdobyć, zaatakował pewną wioskę, został złapany i poćwiartowany przez chłopów. Co jednak ciekawe, Regis mówi, że krew nie jest ani jemu, ani innym wampirom wcale potrzebna do życia, gdyż stanowi ona trunek takiego samego typu jak alkohol w przypadku ludzi. Krew daje zatem charyzmę, odwagę, przyjemność i siłę, ale nie jest niezbędna. Należy również podkreślić, że mimo poćwiartowania, oblania wodą święconą i odcięcia głowy Regis nie umarł, lecz musiał się regenerować przez 50 lat. Wspomina również swoją młodość, kiedy to, jak sam mówi, był nierozważny i latał po spożyciu krwi, czego nie akceptowały inne wampiry. Jako dorosła istota charakteryzuje się o wiele dojrzalszym zachowaniem, co widać chociażby na podstawie lojalności, jaką okazuje wobec drużyny Geralta. Regis jest bardo inteligentny, wykazuje się godną podziwu erudycją i doświadczeniem życiowym, o czym świadczy bardzo dobra znajomość medycyny potwierdzona poprzez leczenie Jaskra, prawa, co pokazuje obrona kompanów przed kapłanem, a także psychologii. Jeśli chodzi o nadprzyrodzone moce, to oprócz wspomnianej nieśmiertelności, latania i możliwości regeneracji potrafi on również manipulować ludźmi, panować nad zwierzętami, nie rzuca cienia ani nie odbija się w lustrze. Wampir u Sapkowskiego jawi się jako postać budząca serdeczność i zaufanie ze względu na swoje przyjazne i nieco humorystycznym usposobienie, czego dowodem są chociażby dialogi z Jaskrem. Nie sposób nie obdarzać go sympatią, gdyż jest to postać niezwykle inteligentna, rozważna, doświadczona życiowo i ujmująca swoją serdecznością, która w dużym stopniu przypomina ludzi. To, co odróżnia go od człowieka, to przede wszystkim nadprzyrodzone moce oraz nieśmiertelność. Pamiętniki wampirów Dziełem ukazującym wampiry w zupełnie odmienny, bo młodzieżowy sposób jest pierwsza część „Pamiętników wampirów” zatytułowana „Przebudzenie”. Przedstawia ona historię uczennicy liceum – Eleny – która poznaje i zdobywa serce przystojnego Stefano. Szybko okazuje się, że jej ukochany jest wampirem żyjącym nieprzerwanie od XV wieku, co wskazuje, że jest nieumarły. Jako wampir okazuje się nadzwyczaj dobrą istotą, ponieważ nie pije ludzkiej krwi, jest zdolny do uczuć, szarmancki, uprzejmy i za wszelką cenę chce chronić swoją ukochaną. W gruncie rzeczy Stefano wydaje się bardziej człowiekiem niż wampirem i bez wątpienia można go uznać za pozytywnego bohatera. Potrafi opanować swoje wampirze żądze i nie wyjawiać ich, a ponadto zawsze postępuje tak, aby nie zrobić krzywdy drugiemu człowiekowi. Należy jednak zaznaczyć, że jego ugryzienie skutkuje przemienieniem się w wampira osoby ugryzionej. Całkowicie inaczej został wykreowany jego brat Damon, który również jest wampirem. Jedyne, co go upodabnia do Stefano, to pociągający i zwyczajnie ludzki wygląd zewnętrzny. W przeciwieństwie do niego Damon spożywa jednak ludzką krew i jest w stu procentach negatywną postacią wywołującą nieprzychylne uczucia. Mianowicie w geście zemsty chce odebrać bratu Elenę i pod jego wpływem zaczynają się dziać w miasteczku dziwne rzeczy. W „Pamiętniku wampirów” wampir jest postacią ludzką o powierzchowności i zachowaniu nastolatka, który nawiązuje romans ze zwyczajną dziewczyną. Jego wizerunek nie ma niemal żadnego związku ze starodawnym Drakulą czy Nosferatu i bazuje przede wszystkim na emocjonalności oraz uczuciowości. Motyw wampira w „Pamiętniku wampirów” ukazany jest więc w sposób ludzki, młodzieżowy i wygładzony, co odróżnia go od wcześniej omówionych dzieł. Nosferatu. Symfonia grozy Na podstawie powieści Brama Stokera „Drakula” w 1922 roku został nakręcony niemy film fabularny zatytułowany „Nosferatu. Symfonia grozy”, który przedstawia historię Thomasa Huttera – mężczyzny udającego się do Transylwanii, gdzie ma podpisać umowę z tajemniczym hrabią Orlockiem. Jego zamek znajduje się na odludziu, wysoko w górach, a tamtejsi mieszkańcy boją się do niego zbliżać. Początkowo arystokrata wydaje się przyjaznym, choć tajemniczym człowiekiem o dziwnym wyglądzie. Nosferatu jest bowiem istotą o nad wyraz długich palcach dłoni, podłużnej i łysej głowie, odstających uszach, szpiczastych zębach, wielkich oczach i krzaczastych brwiach. O tym, że jest wampirem, widz dowiaduje się w momencie, gdy z pożądaniem patrzy na skaleczoną rękę Huttera. Kiedy bohater po nocy budzi się z ranami na szyi i zapoznaje się z książką „Księga wampirów”, uświadamia sobie, że w istocie ma do czynienia z prawdziwym krwiopijcą. Na podstawie filmu dowiadujemy się, że Nosferatu śpi w trumnach, boi się widoku krzyża, pije ludzką krew i odpoczywa w dzień, ponieważ nie może egzystować przy świetle słonecznym. Ponadto posiada nadludzkie moce, pozwalające mu na bezszelestne i szybsze niż zwykły człowiek przemieszczanie się czy wstawanie z trumny pionowo. Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż jest on ucieleśnieniem zła, zdolnym do zabijania wielu ludzi, co udowadnia podczas podróży statkiem, kiedy wymordowuje całą załogę. Wampir w „Nosferatu. Symfonia grozy” stanowi niszczącą siłę, która sieje śmierć i wprowadza cierpienie do rodzinnego miasteczka Huttera, dokąd przybywa, aby zdobyć żonę bohatera. Wszystko to składa się na niezwykle przerażający i jednocześnie nad zwyczaj inspirujący obraz motywu wampira odpowiadającego stereotypowym wyobrażeniom na jego temat. Nieustraszeni pogromcy wampirów Jednym z filmów o wampirach jest produkcja Romana Polańskiego zatytułowana „Nieustraszeni pogromcy wampirów”. Fabuła opowiada historię dwojga tytułowych pogromców wampirów – doktora Abronsiusa i jego asystenta – Alfreda – którzy wyjeżdżają do Transylwanii w poszukiwaniu umarłych istot żywiących się krwią. Kiedy ukochana Alfreda o imieniu Sara zostaje porwana przez najwyższego wampira – hrabiego von Krolocka – tytułowi śmiałkowie są jeszcze bardziej zdeterminowani, aby udać się do jego zamku, gdzie dane jest nam ujrzeć jego postać. Podobnie jak inni bohaterowie, tak i wampiry w produkcji Polańskiego są bohaterami o przerysowanych cechach, którzy wzbudzają raczej śmiech, a nie przerażenie. Pastiszowa konwekcja filmu sprawiła bowiem, że wampiry jawią się jako istoty lubujące się w zabawie i przesadnie dbające przede wszystkim o to, aby zdobyć kolejną ofiarę. Ujęto je w sposób bardzo stereotypowy, osiedlając je w cmentarnym, ciemnym i pełnym pułapek zamczysku, które buduje atmosferę grozy i napięcia. W „Nieustraszonych pogromcach wampirów” wampiry są postaciami przerysowanymi i stanowią parodię samych siebie, co widać chociażby po chęci zorganizowania balu z uprowadzoną Sarą w roli głównej czy po komicznym chodzeniu po suficie w ich wykonaniu. Takie cechy i przedmioty jak drewniane kołki, wszechobecne krucyfiksy, trumny, brak odbicia w lustrze, ostre zęby i picie krwi zamiast wzbudzać strach bardziej rozśmieszają widza, dlatego można pokusić się o stwierdzenie, że motyw wampira w filmie Polańskiego został ujęty w kontekście parodii i pastiszu na inne produkcje tego typu. Kołysanka Polski film zatytułowany „Kołysanka” przedstawia pewną polską rodzinę składającą się z wampirów i żyjącą na Mazurach. Wizerunek bohaterów jak na wampirów jest dość nietypowy, ponieważ nie boją się światła, a zamiast w szyję wolą wgryzać się w nogi, choć co prawda tradycyjnie żywią się ludzką krwią. Ponadto typowe cechy wampirze, jakie można u nich zauważyć, to możliwość stawania się niewidzialnym i teleportowania się z miejsca na miejsce. W gruncie rzeczy jest to jednak zwykła rodzina, gnębiona takimi samymi problemami jak inne, czyli kryzysem finansowym, wielodzietnością i koniecznością zdobycia pieniędzy oraz jedzenia do życia. Obraz wampira jako bohatera filmowego stanowi więc w „Kołysance” połączenie typowych cech dla tej rasy, co odnosi się do tajemniczego i groźnego wyglądu oraz faktu konieczności spożywania ludzkiej krwi, z zachowaniem charakterystycznym dla zwyczajnego człowieka żyjącego w zachodnim społeczeństwie. Odmienność wampirzej rodziny wrzuconej w sytuację społeczno-ekonomiczną dzisiejszej Polski daje komiczny efekt, dlatego postać wampira w „Kołysance” jest ukazana z przymrużeniem oka, choć nie można jej odmówić nieco grozy. W gruncie rzeczy są to jednak bohaterowie śmieszni i raczej karykaturalni niż wzbudzający strach, co wynika z gatunku filmu, który w założeniu ma być komedią. Rodzinę wykreowaną przez Juliusza Machulskiego bodaj najlepiej oddaje porównanie do kultowej rodziny Adamsów. Wywiad z wampirem Główny bohater „Wywiadu z wampirem” to dręczony problemami egzystencjalnymi wampir, który kiedyś był człowiekiem. Na podstawie przeprowadzonego z nim wywiadu widz ma szansę dokładnie poznać jego długie życie i skomplikowaną osobowość. O ile bowiem Drakula był postacią jednoznacznie złą i odrażającą, o tyle Louis de Pointe du Lac – bo tak się nazywa główna postać „Wywiadu z wampirem” – okazuje się o wiele bardziej złożonym i trudnym do kategorycznej oceny moralnej bohaterem. Wydaje się nawet, że bliżej mu do człowieka aniżeli do wampira. Wampirza część osobowości Louisa odraża go i sprawia, że zaczyna nienawidzić siebie oraz swojego stwórcę – Lestata – czemu daje wyraz podczas kłótni z nim. Główny bohater nie potrafi pogodzić się z koniecznością zabijania, dlatego początkowo stara się odżywiać zwierzętami, co pokazuje, że jest zdolny do moralności i współczucia, co odróżnia go od cynicznego i w istocie okrutnego Lestata. Mimo to Louis nie umie zapanować nad swoim instynktem i wiedziony niepowtarzalnym dla wampira zapachem krwi, posuwa się do zabójstwa człowieka. Natura wampira bierze w nim górę i sprawia, że już nigdy nie będzie miał szans na stanie się człowiekiem. Powoduje to u Louisa głębokie rozterki i dylematy wewnętrzne, ponieważ z jednej strony jest świadomy zła, jakie wyrządza, zabijając niewinnych ludzi i mocno tego żałuje, a z drugiej nie jest w stanie tego opanować i nawet gdyby nie chciał, to i tak musi zabijać, ponieważ taka jest jego natura i tak każe mu instynkt. Znamienna jest postawa Louisa wobec Claudii – dziewczęcej wampirzycy zrodzonej z jego ugryzienia. Mianowicie główny bohater opiekuje się nią, wychowuje ją oraz rozwija jej osobowość i intelekt, co jeszcze bardziej pogłębia jego iście ludzki wizerunek. Louis jako wampir czuje się udręczony i nieswój, a jako człowiek wyraża wstręt i obrzydzenie do samego siebie, dlatego czytelnik współczuje mu i postrzega jego los jako tragiczny. Takie ujęcie motywu wampira bez wątpienia można określić jako walkę z konwencjonalnym sposobem postrzegania wampira, którego osobowość, zachowanie i cechy charakteru nie pozwalają na jednoznaczną ocenę. La Vampire Dziełem malarskim odnoszącym się do tematyki wampirycznej jest kompozycja „La Vampire” Philipa Burne’a-Jonesa. Ten czarno-biały obraz przedstawiania scenę zabójstwa pewnego mężczyzny przez jego kochankę. O tym, że obie postaci przed chwilą były złączone w miłosnym uścisku, świadczy fakt, że ich ciała są na wpół roznegliżowane i leżą na łóżku. Kobieta będąca wampirem siedzi na mężczyźnie i pełnym pożądania wzrokiem spogląda na jego nieżywe ciało, na którego piersi widać rany spowodowane przez kły widoczne u wampirzycy. Obraz wygląda bardzo rzeczywiście, budzi duże emocje i wywołuje strach u widza, który może czuć zaniepokojenie spowodowane bezwzględnością zabójstwa i satysfakcją, jaką ma wampir z jego dokonania. W taki sposób dzieło Burne’a-Jonesa ukazuje istotę wampirów żywiących się krwią innych ludzi. Jest to bardzo stereotypowe i dosadne zaprezentowanie wampirów. Vampyr Inny obraz podejmujący tematykę wampiryczną to „Vampyr” Edwarda Muncha. W porównaniu do poprzedniego dzieła jest on bardziej pastelowy i mniej rzeczywistym, dlatego nie budzi tak dużych emocji. Kolory są lepiej widoczne, a dokonywane przez wampira picie krwi z człowieka nie wygląda tak dosadnie. Właściwie gdyby nie nazwa obrazu trudno byłoby mieć pewność, że odnosi się on do zagadnienia wampiryzmu, gdyż znajdujące się na głównym planie postaci równie dobrze mogą budzić skojarzenia z uściskiem. Można zatem wysnuć wniosek, że Edward Munch chce w ten sposób przedstawić wizerunek wampira jako coś więcej aniżeli tylko wypijanie krwi w celu zaspokojenia wampirycznej żądzy. W moim odczuciu dzieło to ma być wyrazem pewnej absurdalnej bliskości i namiętności. Takie jest moje zdanie, ponieważ Munch słynął ze swoich często abstrakcyjnych i związanych z przemocą obsesji, których wyrazem były jego obrazy. Można nawet domniemywać, że był on zafascynowany wizerunkiem, będącym w tym przypadku jego inspiracją. Motyw wampira w literaturze, malarstwie, filmie i sztuce ukazywany jest na bardzo różne sposoby: poważnie i przerażająco,; młodzieżowo i łagodnie, a nawet komicznie i komediowo. Widać zatem, że sposób ujęcia motywu wampira znacznie zmienił się na przestrzeni wieku i został w dużej mierze oswojony, w efekcie czego wampiry zaczęły przybierać inne kreacje niż przerażających i groźnych krwiopijców, przeistaczając się w istoty piękne lub wręcz zabawne. Pomimo różnic pewne cechy wampirów przewijają się w każdym dziele, ponieważ zawsze są to istoty obdarzone ponadnaturalnymi zdolnościami i prawie pełną nieśmiertelnością. Z całą pewnością można również stwierdzić, że wampiry to bohaterowie ekscentryczni, o wyraźnie zarysowanych, ekscentrycznych portretach. Bibliografia I Literatura podmiotu: 1) Burne-Jones Philip, La Vampire, Londyn, Muzeum Narodowe, 1897, olej na płótnie, 2) Jordan Neil, Wywiad z wampirem, USA, Geffen Pictures, 1994, 3) Machulski Juliusz, Kołysanka, Polska, Studio Filmowe, 2010, 4) Munch Edward, Vampyr, Oslo, Muzeum Muncha, 1893-1894, olej na płótnie, 5) Friedrich Wilhelm Murnau, Nosferatu – symfonia grozy, Niemcy, 1922, płyta DVD, 6) Polański Roman, Nieustraszeni pogromcy wampirów, USA, Wielka Brytania, Metro Goldwyn Mayer, 1967, 7) Smith Lisa Jane, Pamiętniki wampirów. Księga 1. Przebudzenie. Walka. Szał, Warszawa, Warszawa, ISBN 8366541701, 8) Sapkowski Andrzej, Chrzest ognia, Warszawa, SuperNOVA, 2000, ISBN 9788370541507, 9) Stoker Bram, Dracula, Kraków, Zielona Sowa, 2009, ISBN 8345788910. II Literatura przedmiotu: 1) Baranowski Bohdan, W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź, Wydawnictwo Łódzkie, 1984, s. 33-34, 2) Katarzyna Kaczor, Od Draculi do Lestata. Portrety wampira, Gdańsk, Gdański Klub Fantastyki, 2004, ISBN 8355471421, s. 110-113 3) Karg Barb, Spaite Arjean, Sutherland Rick, Wampiry. Historia z zimną krwią spisana, Gliwice, Septem, 2010, 8321478852, s. 8-10, 55-56, 4) Ziębiński Robert, „Kołysanka”, czyli depresja polskiego wampira [online], [dostęp Dostępny w Internecie pod adresem: Ramowy plan wypowiedzi: 1. Teza: Motyw wampira w literaturze, malarstwie, filmie i sztuce ukazuje postawy, zachowania, wizerunki i charakterystyczne cechy wampirów. 2. Kolejność prezentowanych argumentów: a) „Drakula”: pierwowzór wampira jako postać przerażająca, okrutna i posiadająca szereg nadludzkich umiejętności. b) „Chrzest ognia”: Regis jako długowieczny wampir będący sympatyczną i budzącą ciepłe uczucia postacią, która jest bardzo mądra, pomocna i uczynna. c) „Pamiętniki wampirów”: wampiry jako istoty o ludzkim zachowaniu i wizerunku, które są zdolne do przeżywania uczuć, kochania i normalnie żyją wśród ludzi. d) „Nosferatu. Symfonia grozy”: okrutny, groźny, zabójczy i tajemniczy wampir, który jest symbolem zła i siłą siejącą śmierć wszędzie tam, gdzie się uda. e) „Nieustraszeni pogromcy wampirów”: motyw wampiryzmu ujęty w sposób przerysowany i groteskowy, co wynika z ogólnej wymowy filmu, który jest pastiszem na produkcje z wampirami w roli głównej. f) „Kołysanka”: groteskowy, karykaturalny i komiczny obraz wampirów, które z powodu swojej natury wplątują się w wiele kłopotów. g) „Wywiad z wampirem”: cyniczny, okrutny i jednocześnie charyzmatyczny wampir, czerpiący garściami z wizerunku wykreowanego przez Drakulę. h) „La Vampire”: scena „zagryzienia” ofiary przez wampirzycę; przerażający, dosadny i dosłowny obraz wampira; ukazanie istoty wampiryzmu. i) „Vampyr”: wyraz fascynacji wampiryzmem, który oznacza coś więcej aniżeli tylko wysysanie krwi z ciała ofiary. 3. Wnioski: a) Motyw wampira w literaturze, filmie i malarstwie ukazywany jest na bardzo różne sposoby: poważnie i przerażająco; młodzieżowo i łagodnie; komicznie i komediowo. b) Sposób ujęcia motywu wampira znacznie zmienił się na przestrzeni wieku i został w dużej mierze oswojony. c) Cechy, które posiadają wszystkie wampiry niezależnie od sposobu ujęcia ich wizerunku, to nieśmiertelność i ponadnaturalne zdolności. d) Wampiry to bohaterowie ekscentryczni, o wyraźnie zarysowanych portretach.
KX9wl9P.
  • ikosqk8xd5.pages.dev/63
  • ikosqk8xd5.pages.dev/212
  • ikosqk8xd5.pages.dev/248
  • ikosqk8xd5.pages.dev/64
  • ikosqk8xd5.pages.dev/393
  • ikosqk8xd5.pages.dev/331
  • ikosqk8xd5.pages.dev/378
  • ikosqk8xd5.pages.dev/236
  • ikosqk8xd5.pages.dev/81
  • motyw wampira w literaturze i filmie